HES Giriş Vanası
Giriş vanası hidroelektrik santrallerinde cebri borudan sonra, su hattının santrale ilk giriş yaptığı noktada, açma kapama organı olarak kullanılır.
Kelebek, küresel ve sürgülü vana olmak üzere 3 çeşidi bulunur. Sürgülü vanalar açma kapama işlemini mekaniksel olarak basit yapamadığı ve boyutu diğer vanalara nazaran daha büyük olduğu için, kullanılmamaktadır.
Aşağıda örnek bir Kelebek Vana görülmektedir;
Aslında giriş vanası 4 ana bölümden oluşmaktadır. Birincisi Kelebek ya da Küresel olmak üzere Cebri Borunun çapına en yakın büyüklükte ana vana, ikincisi daha küçük çapta ByPass vanası, üçüncüsü ana vanayı açıp kapatmaya yarayan hidrolik mekanizma ve son olarak dördüncü bölüm ise kilit mekanizmasıdır.
Hidrolik mekanizma giriş vanayı basınçlı yağ ile açıp-kapamaya yarar. Kelebek vana açılırken hidrolik motorun, açma/kapama pistonuna valfler yardımıyla basınçlı yağ uygulayarak vana açılması sağlanır. Kapama işlemi ise kelebek vana mekanizmasına bağlı olan ağırlık ile yapılır.
Giriş vanalarında vananın tam açık ve tam kapalı olduğunu sisteme bildiren iki adet switch ya da sensor bulunur. Bu switchler yardımı ile sistem, kullanıcıya giriş vanasının açık ya da kapalı olması durumu hakkında bilgi verir.
Giriş vanaları çap olarak cebri boru çapına çok yakın olduğu için direkt olarak açmak salyangoz üzerinde aşırı basınç oluşturacağı için bu basınç salyangoza zarar verebilir. Bu sebeple ana vana açılmadan önce salyangoz ile cebri boru arasındaki basıncın eşitlenmesi gerekir ve bunun için çapı kelebek vanadan çok daha küçük olan ByPass vanası açılıp salyangoz içerisi su ile doldurulur. Böylelikle salyangoz ile cebri boru arasındaki basınç sıfıra en yakın olur ve ana vananın açılması herhangi bir sorun teşkil etmez. Bu basınç farkı Basınç Fark Sensörü denilen sensör ile algılanır. Eğer cebri boru ile salyangoz arasındaki basınç farkı yüksek ise sistem, giriş vanasının açmaya izin vermez.
Yukarıdaki görselde kelebek vana üzerinde bulunan ByPass vanası yakından görünüşü aşağıdaki görseldeki gibidir;
Giriş vanası kilit mekanizması ise kelebek vana tam açık durumdayken arıza ve hata sonucu kapanmasını önlemek için kullanılmaktadır. Ayrıca bazı sistemlerde giriş vanasını manuel kilitleme mekanizması da bulunmaktadır.
Giriş vanası ayrıca arıza durumunda generatorün en hızlı şekilde devreden çıkması için acil kapama komutu ile türbinlere gelen suyun kesilmesi için kullanılmaktadır. Giriş vanalarında normal durum ile acil durum kapama süreleri farklı olabilir.
